Giải bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa - Sách địa lí 10 cánh diều. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học.
- Phân tích tác động của các yếu tố tự nhiên hoặc các yếu tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư. Lấy ví dụ minh hoạ.
- Cho biết các khu vực thưa dân, các khu vực đông dân trên thế giới và giải thích.
Hướng dẫn giải:
* Tác động của các yếu tố tự nhiên đến phân bố dân cư:
1. Khí hậu: nơi có khí hậu ấm áp, ôn hòa thường thu hút đông dân cư, còn khí hậu khắc nghiệt (nóng quá hoặc lạnh quá) ít hấp dẫn con người.
2. Nguồn nước: ở đâu có nguồn nước thì ở đó có con người sinh sống. Không phải ngẫu nhiên, các nền văn minh đầu tiên của nhân loại đều phát sinh trong những lưu vực của những con sông lớn
3. Địa hình và đất đai:
- Những châu thổ màu mỡ của các sông lớn là những vùng đông dân nhất thế giới. Những vùng đất đai khô cằn ờ các hoang mạc và thảo nguyên khô cằn có rất ít dân cư.
- Các đồng bằng có địa hình thấp, đất đai màu mỡ, dân cư đông đúc. Các vùng núi cao, ít đất trồng trọt, đi lại khó khăn thì cũng có ít dân cư.
4. Tài nguyên khoáng sản: Những mỏ lớn có sức hấp dẫn đối với con người, dù điều kiện sinh hoạt có nhiều khó khăn do thiên nhiên khắc nghiệt.
* Tác động của các yếu tố kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư:
- Trình độ phát triển lực lượng sản xuất:
+ Việc tập trung dân cư có mật độ dân số cao trên một diện tích đất đai nhỏ chỉ có được khi nền nông nghiệp định canh ra đời.
+ Các thành phố lớn, khu công nghiệp là trung tâm thu hút dân cư.
- Tính chất của nền kinh tế: những khu dân cư đông đúc thường gắn bó với các hoạt động công nghiệp nhiều hơn so với nông nghiệp. Tuy nhiên cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ thì mức độ lập trung dân cư trong các khu công nghiệp cũng có chiều hướng giảm xuống.
* Ví dụ: Ở những vùng cực và xích đạo, khí hậu khắc nghiệt nên ít dân cư sinh sống hơn ở các vùng chi tuyến.
- Cho biết những biểu hiện của đô thị hoá. Lấy ví dụ minh họa.
- Phân tích một trong ba nhóm yếu tố tác động đến đô thị hoá.
Câu 1. Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các yếu tố tác động đến phân bố dân cư.
Câu 2. Cho bảng số liệu sau:
a) Tỉnh tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.
b) Vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện quy mô dân số thế giới và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 — 2020.
c) Rút ra nhận xét và giải thích.
Câu 1: Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư?
Trả lời: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư bao gồm khí hậu, tài nguyên nước, địa hình và đất đai, tài nguyên khoáng sản. Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến nơi mọi người chọn sống và định cư.
Câu 2: Dấu hiệu của đô thị hóa là gì?
Trả lời: Dấu hiệu của đô thị hóa bao gồm sự phát triển của các thành phố, sự gia tăng dân số sống ở đô thị, sự phát triển của cơ sở hạ tầng và dịch vụ, sự tập trung các hoạt động kinh tế vào các trung tâm đô thị.
Câu 3: Tác động tích cực và tiêu cực của đô thị hóa đến kinh tế, xã hội và môi trường là gì?
Trả lời: Đô thị hóa có thể có những tác động tích cực như tăng trưởng kinh tế, cơ hội việc làm và cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ. Tuy nhiên, nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề xã hội như tình trạng quá đông đúc và bất bình đẳng, cũng như các vấn đề về môi trường như ô nhiễm và cạn kiệt tài nguyên.
Tóm lại, việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư và quá trình đô thị hóa là rất quan trọng trong việc nghiên cứu địa lý. Những khái niệm này giúp chúng tôi phân tích xem các khu định cư của con người bị ảnh hưởng như thế nào bởi các yếu tố tự nhiên và kinh tế xã hội. Ngoài ra, đô thị hóa có cả tác động tích cực và tiêu cực đến các khía cạnh khác nhau của xã hội và môi trường. Bằng cách nghiên cứu những chủ đề này, chúng ta có thể thu được những hiểu biết có giá trị về mô hình và thách thức trong việc định cư của con người.